Ông sinh tại làng Thọ Lộc, xã Sơn Lễ, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.

• Từ năm 1950 đến năm 1952, ông tham gia Thiếu sinh quân Liên khu 4.
• Năm 1953, học tại trường Trung cấp Sư phạm, khoá 2, tại Khu học xá Nam Ninh và tốt nghiệp năm 1956.
• Năm 1961, ông được cử sang Liên Xô học Đại học Tổng hợp Voronezh (Воро́неж) và tốt nghiệp năm 1966, sau trở về giảng dạy tại Đại học Tổng hợp Hà Nội
• Năm 1969, ông sau chuyển sang giảng dạy, chủ nhiệm khoa Kinh tế- chính trị rồi Phó giám đốc Trường Nguyễn Ái Quốc (nay là Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh). Ngoài ra ông còn là giảng viên Trường đại học Kinh tài nay là Đại học Kinh tế Quốc dân. Những năm 1980 ông làm công tác thư ký cho Ủy viên Bộ Chính trị Lê Đức Thọ.
• Năm 1986, tại Đại hội Đảng lần thứ 6, ông trúng ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, được cử làm trợ lý Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam.
• Năm 1991, tại Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ VII, ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, giữ chức Phó Bí thư thường trực Thành ủy Hà Nội.
• Năm 1996, ông được tái trúng cử vào Ban Chấp hành Trung ương và được bầu vào Bộ Chính trị (đến năm 2001), phụ trách công tác Tư tưởng – Văn hóa và Khoa giáo Trung ương và giữ chức Bí thư Thành uỷ Hà Nội (đến năm 2000).
• Hiện nay là ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương của Đảng Cộng sản Việt Nam.